Patronlar, çalışanı uydudan takip ediyor

Rekabet şartlarının ağırlaşmasıyla kârlılık oranı gün geçtikçe azalan şirketler, tasarruf için farklı çözüm yolları geliştiriyor.
Maaşlarıyla firmaların maliyet kaleminde önemli bir yer tutan çalışanlar, yakın markaja alınıyor. Uydudan araçların takibini sağlamak amacıyla geliştirilen sistemler artık çalışanların verimliliğini ölçmek için de kullanılıyor. Şirket araçlarına yerleştirilen GPS cihazlarıyla yöneticiler bile takip edilirken, işten çıkarmayla sonuçlanan hadiseler de yaşanabiliyor.

Büyük bir altın firmasının yöneticisinin kullandığı şirket arabasına takılan veri cihazının uydudan tespitleri sayesinde her gün sabahlara kadar eğlence mekanlarını dolaştığı, bu durumun iş verimliliğine de olumsuz etki ettiği belirlendi. Söz konusu yönetici işten çıkarıldı. Perakende sektöründe faaliyet gösteren bir hipermarketler zincirinin iki müdürünün günlük mesaisini marketleri dolaşmak için geçirmesi gerekirken araçlarına takılan veri cihazı sayesinde bir-iki markete uğradıktan sonra kendi şahsi işleriyle uğraştıkları tespit edildi. İki müdürün de görevine son verildi. Türkiye’de mobil veri cihazı satışında pazar lideri olan Arvento’nun en büyük dağıtıcısı Birlik Telekom’un genel müdürü Özkan Memur, ‘Benim elemanım yanlış yapmaz’ diyen patronların uydu tespitlerini görünce gerçeği anladığını belirtiyor. Farklı şirketlerin karşılaştıkları çok sayıda istismar vakası olduğuna dikkat çeken Özkan Memur, şirketlerin verimliliği ön plana almaları sayesinde araç takip sistemleri satışında önemli artış yaşadıklarına dikkat çekiyor.

Uydu aracılığıyla taşıtların yer tespitini yapabilen araç takip sistemleri, Türkiye’de 1990’lı yılların sonunda öncelikle büyük filolara sahip lojistik şirketleri tarafından kullanılmaya başlandı. Nakliye, kargo, perakende firmaları bu sistemi filolarındaki araçlara taktırdı. İlk etapta yabancı şirketlerin ürünlerinin kullanıldığı pazarda ilk yerli araç takip sistemi cihaz üretimi 2001’de gerçekleştirildi. Türkiye ekonomik açıdan geliştikçe, cihazları üreten yerli firmaların sayısı da hızla çoğaldı. Yabancı ülkelerde üretilen cihazların yazılımlarının Türkiye’deki yazılım altyapısına uygun hale getirilmesinin güçlüğü sebebiyle pazarın tamamına yakınında hakimiyet sağlayan yerli üreticiler cihazın kullanım alanını farklı sektörlere de uygun hale getirdi. Sistem, personel takibi, güvenlik, iş takibi hatta yakıt kontrolü için de kullanılmaya başlandı. Özel şirketlerin yanı sıra kamu kurumları da iş kalitesini yükseltmek, çalışanlarının verimliliğini tam anlamıyla sağlamak için bu cihazlara yoğun ilgi gösteriyor. Türkiye’de araç takip sisteminin takılı olduğu araç sayısı 100 bine ulaştı. Ankara merkezli Arvento, pazarın yaklaşık yüzde 60’ını elinde bulunduruyor. Fiyatları 200 dolar ile 550 dolar arasında değişen cihazların oluşturduğu pazarın büyüklüğü 200 milyon doları buldu. Arvento’nun en büyük dağıtıcısı konumunda olan Birlik Telekom’un sahibi Özkan Memur, şirketlerin kârlılığının düşmesi ve buna karşı aldıkları tasarruf tedbirleri sayesinde veri cihazlarının kullanım alanının genişlediğini belirtiyor. Memur, şu örneği veriyor: “Büyük bir giyim markası, fason üreticilerini dolaşan elemanlarının araçlarına bu cihazı taktırdı. Fasoncuların işyerlerinde 15 dakikadan fazla oturmaları yasak olan elemanların, saatlerce bazı işyerlerinden çıkmadıkları tespit edildi. Gerekli uyarılar yapılan çalışanlar, şimdi bu konuya dikkat ediyor.” Memur’un verdiği bilgiye göre uydudan takip, istismarları da ortaya çıkarıyor. Büyük bir perakende şirketi marketlere servis yapan kamyonlarına bu cihazı taktırır. Kamyon şoförlerinden birisinin sabah servise çıktıktan sonra bir iki markete uğrayıp daha sonra belli bir noktaya gittiği, bu davranışı her gün tekrar ettiği uydu vasıtasıyla tespit edilir. Aracın öğle saatlerinde düzenli olarak nereye gittiğini tespit için peşine araç takılınca gerçek anlaşılır. Kamyon şoförü, evinin yakınlarına park ettiği aracın yakıtını boşaltırken görülür.

Veli, servisin konumunu anında öğrenebiliyor

Takip cihazlarının kullanım alanı hızla genişliyor. Şehir içindeki otobüslere takılan cihazlar sayesinde toplu taşıma araçlarının duraklara giriş ve çıkış zamanları otomatik olarak takip edilmeye başlandı. Otobüs şoförlerinin öngörülen programa uyup uymadıkları, durakta bekleme ve gecikme süreleri on-line olarak raporlanmaya başlandı. Okul servislerine takılan cihaz sayesinde öğrenci velileri, çocuklarının okula ve eve varış zamanlarını görebilme imkanına sahip oldu. Servis aracının hız ihlali yapıp yapmadığını kontrol edebilen veliler, servis eve yaklaştığında cep telefonuna gönderilen mesajlarla gereksiz yere dışarıda beklemek zorunda kalmıyor. Araçlara takılan cihazlarla sürücüler yakın takibe alınıyor. İzin verilen bölgelerin ve zamanların dışında araç kullanıldığında yöneticiler uyarılıyor. Ambulans, polis, itfaiye gibi acil durumlara müdahale eden ekipler ve bu ekiplerin yönetildiği komuta kontrol merkezleri için geliştirilen özel sistemler sayesinde de acil durum çağrısının ulaştığı andan itibaren, operasyon sonuçlanıncaya kadar geçen süreç uydu vasıtasıyla eksiksiz olarak yönetilebiliyor. Dondurma gibi belirli derecenin üzerinde taşınması gereken yiyecekleri taşıyan araçlara takılan sıcaklık sensörü özelliğine sahip cihazlarla sıcaklık seviyeleri online olarak takip ediliyor ve raporlanıyor. Kritik sıcaklık değişikliklerinde tanımlanan kişilere hem program üzerinden hem de SMS ile alarm mesajları gönderiliyor.

Orman yangınına hızlı müdahale için 2.727 araca cihaz takıldı

Mobil veri cihazları, kamu kurum ve kuruluşları tarafından da tercih ediliyor. Kamu kurumları, alacakları cihazın markasını ihaleyle belirliyor. Bugüne kadar açılan ihalelerin büyük bir kısmını Arvento firması kazandı. En fazla mobil veri cihazı, 2 bin 727 adetle Orman Genel Müdürlüğü’nde bulunuyor. Sağlık Bakanlığı’nın 2.007 ambulansında, Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin 1.370 aracında, JTI Company’nin 1.237 taşıtında ve Unilever (Algida)’in 1.100 aracında araç takip sistemi cihazı bulunuyor. Araçlarına mobil veri cihazı taktıran bazı kurum ve kuruluşlar şöyle: Kara ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, PTT, Devlet Demiryolları, Milangaz, TPAO, İpragaz, Turkcell, Kamil Koç, BOTAŞ, Kocaeli İl Özel İdaresi, Ankara Halk Otobüsleri, 80 ilin sağlık müdürlükleri, İstanbul Toplu Taşımacılar Birliği.